Uluslararası ticarette, ahşap ambalaj malzemeleri ile ilgili düzenlemeler Birleşmiş Milletler bünyesinde 1946 yılında kurulan Gıda ve Tarım Örgütünce (Food and Agriculture of United Nations FAO) yapılmaktadır. FAO tarafından bitkisel materyallerin ithalat ve ihracatının sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla kısa adı IPPC (International Plant Protection Convention: Uluslararası Bitki Sağlığı Konvansiyonu) olan bir sözleşme hazırlanmıştır. Bu sözleşme 1952 yılında imzaya açılmış olup ülkemiz 11/07/1988 tarihinde imzaladığı ve 18/06/1989 tarih ve 20199 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren bu sözleşme ile Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonuna taraf olmuştur.

Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonuna (IPPC) taraf olan üye ülkeler, ihraç yolu ile ülkelerine gelen mal ve malzeme ile birlikte taşıma, koruma gibi amaçlarla kullanılan ahşap ambalaj malzemelerin FAO tarafından yayınlanan ISPM 15 (Uluslararası Bitki Sağlığı Önlemleri- Uluslararası Ticarette Ahşap Ambalaj Malzemesi Standardı) standardına uygun olarak ısıl işleme tabi tutulmasını istemektedirler.

İlgili ülkelerin yetkili otoriteleri, ISPM 15 standardına göre ısıl işlem uygulaması yapılmamış ahşap ambalaj malzemesinin kullanıldığının tespit edilmesi durumunda, kendi ülkelerini zararlı organizmalardan korumak için ülkelerine gelen ihraç ürününü, ya hiç kabul etmeden ambalaj malzemesi ve ihraç ürünü ile birlikte ya da üzerinden ihraç ürünü alarak sadece ahşap ambalaj malzemesini ülkemize geri göndermektedirler.

Alınan geri bildirimlerden dolayı hem ihracatçımız hem de ülke ekonomisi çok büyük zarar görmekte, ihraç edilen ürünün satış işleminin aksamasının ve ülkemize döviz girişinin engellenmesinin yanında, ihracatçı ürünün geri iade edilme sürecindeki nakliye ve diğer işlemlerin ücretlerini ilave olarak ödemek zorunda kalmaktadır. Bunun sonucunda da, uluslararası ticarette kullanılan Türkiye menşeli ürünlerde zararlı organizma riskinin olabileceği algısı oluşmakta ve ülkemiz uluslararası piyasada prestij kaybetmektedir.

Şu an yürürlükte olan 25/05/2019 tarih ve 30784 sayılı Resmi Gazete 'de yayınlanan "Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik" kaldırılarak yeni yönetmelik 26 Temmuz 2024 tarih ve 32613 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmış, yeni yönetmeliğin yürürlük tarihi maddelerine göre değişiklik göstermekle birlikte 01/01/2025, 1/7/2025 ve 31/12/2026 olarak belirlenmiştir.

İhracat işlemlerinde resmi kontroller, zirai karantina ve il müdürlüklerinde görevli inspektörler tarafından titiz bir şekilde yapılmaktadır. İnspektörler ihraç edilecek ürünün bitki ve bitkisel ürün olması durumunda ihraç edilen ürünle birlikte kullanılan ahşap ambalaj malzemesini mezkur yönetmeliğe ve ISPM 15 standardına uygunluğunu kontrol etmekte uygun olması durumunda ihracat işlemlerine izin vermektedir.

Fakat ihraç edilen ürün bitki ve bitkisel ürün dışında kalan mermer, beyaz eşya, makine ekipman, oto yedek parça, cam, elektronik eşya vb. gibi diğer sanayi ürünü ise inspektörler beyan edilmediği sürece ihraç edilen bu sanayi ürünleri ile birlikte kullanılan ahşap ambalaj malzemelerini görmemekte ISPM15 işaretlemesi yapılıp yapılmadığını ve ISPM 15 standardına uygunluğunu denetleyememektedir.

Tarım ve Orman Bakanlığına yapılan geri bildirimlerin çok büyük bir kısmını resmi kontrol görevlisi inspektörler tarafından kontrolü yapılamayan bu ürün grupları oluşturmaktadır. İhracatçılarımızın mağdur olmamaları, çok büyük fedakârlıklarla ve emeklerle ürettikleri ürünlerin, ihracat işlemlerinde karşı ülkede sorun yaşamaması, ihracatçımızın hiçbir ürününün kullanılan ahşap ambalaj malzemesinden dolayı geri iade edilmemesi için yeni yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihi olan 01/01/2025 tarihine kadar Bakanlık tarafından yoğun bir bilgilendirme ve eğitim çalışması yapılarak, mağduriyetlerinin önüne geçilmesi hedeflenmiştir.

Yeni yönetmelikte, ihracatta kullanılan ahşap ambalaj malzemesinin paydaşları olan izin belgeli işletmelere, ihracatçılara, piyasada ikinci elci olarak tabir edilen tedarikçilere ve işaretleme aparatını satan veya imal ederek satan işletmelere birtakım sorumluluklar yüklenmiştir. Her bir paydaşın kendi sorumluluğu içerisinde, izin belgeli işletmelerin yeni yönetmeliğe uygun ahşap ambalaj malzemesi üretip işaretlemesi, ihracatçıların kullanması, tedarikçilerce ticaretini yapması ve işaretleme aparatı satan işletmelerin her isteyene işaret aparatı satmaması durumunda alınan geri bildirimlerin asgari düzeye ineceği göz önüne alındığında ihraç ettiğimiz ürünlerle ilgili olarak ülkemiz uluslararası piyasada prestij kazanacağı değerlendirilmektedir.

01/01/2025 tarihinde yürürlüğe girecek yönetmeliğin odamıza/birliğimize kayıtlı izin belgeli işletmeler, tedarikçiler ve işaretleme aparatını satan işletmelerin çok iyi incelenmesi durumunda ileride yaşanacak mağduriyetlerin önüne geçileceği muhakkaktır. Yeni yönetmelik ile izin belgeli işletmelere, tedarikçilere, işaretleme aparatı satan işletmelere ve ihracatçılarımıza yüklenen sorumluluklar kapsamında ihracatçıların yapmış olduğu ihracatlar da yönetmeliğe uygun ahşap ambalaj malzemesi kullanmaları ve ihtiyaç duydukları ahşap ambalaj malzemelerini Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan izin belgeli işletmelerden veya tedarikçilerden alma zorunluluğu getirilmiştir.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan izin belgeli işletmeler, tedarikçiler ve işaretleme aparatı satma konusunda yetkili işletmelere ait bilgiler Bakanlığın resmi internet sitesinde yayınlanacak olup ihracatçılarımızın mutlaka internet sitesinde isimleri yer alan işletmelerin herhangi birinden bu ahşap ambalaj malzemelerini temin etmeleri gerekmektedir. İhracatta kullanılmak üzere ahşap ambalaj malzemesi satma konusunda Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmemiş işletmelerin ihracatta kullanılan ahşap ambalaj malzemelerini satmaları durumunda, işaretleme aparatı satma konusunda Bakanlıktan izin almadan işaretleme aparatlarını imal eden veya satan bu işletmelere idari para cezasının uygulanacağının bilinmesi gerekmektedir.

İhracatta kullanılan ahşap ambalaj malzemelerini satma konusunda ve işaretleme aparatı imal veya satışı konusunda ticari faaliyette bulunan işletmelerin, zirai karantina müdürlüğü bulunan illerde zirai karantina müdürlüklerine zirai karantina müdürlüğü bulunmayan illerde il tarım ve orman müdürlüklerine müracaat ederek gereken izin belgelerini almaları ve Bakanlığın resmi internet sitesinde bilgilerinin yayınlanması gerekmektedir.

Bu kapsamda, 01/01/2025 tarihinde yürürlüğe girecek yeni yönetmelikle ilgili olarak ilimizde bulunan odamıza/birliğimize kayıtlı işletmelerimizin yeni yönetmelik kapsamında getirilen izin alma zorunluluğu, idari para cezaları hakkında gerekli bilgilendirmelerin yapılması ve Bakanlık tarafından verilen izin belgelerini almak üzere zirai karantina müdürlüğü/il tarım ve orman müdürlüğüne kayıt işlemlerini yaptırmak üzere müracaat edilmesi hususlarında gereğini bilgilerinize rica ederiz.